Relacja z konferencji
W dniach 23-24 maja 2016 r. w Auli Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie odbyła się III Ogólnopolska Konferencja Kryminologiczna pt. Przestępczość motywowana nienawiścią.
Wydarzenie to zostało zorganizowane przez Koło Naukowe Kryminologii Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa UJ we współpracy z Katedrą Kryminologii UJ. Konferencja odbyła się pod patronatem honorowym m.in. Rzecznika Praw Obywatelskich, Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prezydenta Miasta Krakowa, Marszałka Województwa Małopolskiego oraz Instytutu Ekspertyz Sądowych im. prof. dra Jana Sehna w Krakowie. Patronat medialny nad wydarzeniem sprawowały portale PRAWOS.PL oraz KRAKÓW.PL.
W pierwszym dniu konferencji 23 studentów oraz doktorantów reprezentujących 9 szkół wyższych z całej Polski wygłosiło łącznie 19 referatów w 4 panelach dotyczących różnych zagadnień związanych z tematem przewodnim konferencji. Dwa pierwsze panele dotyczyły socjologicznych oraz psychologicznych aspektów przestępstw motywowanych nienawiścią. Prelegenci zaprezentowali m.in. zagadnienia związane z dyskryminacją, uprzedzeniami, stereotypami czy też rolą jednostki oraz grupy (środowiska) w kształtowaniu się postaw sprzecznych z prawem prowadzących do pojawienia się nienawiści. Uczestnicy omówili również problematykę granic wolności słowa w kontekście przestępstwa zniesławienia.
Trzeci panel dotyczył normatywnego ujęcia przestępstw motywowanych nienawiścią. Jego uczestnicy poruszyli m.in. zagadnienia teoretyczne w odniesieniu do rozwiązań przyjętych w Polsce oraz w innych państwach. Zaprezentowano również problematykę konstytucyjności niektórych regulacji prawnych związanych z przestępczością motywowaną nienawiścią. Ostatni panel poświęcony był poszczególnym rodzajom przestępstw motywowanych nienawiścią oraz im podobnym, np. zagadnieniu tzw. hate'u internetowego, propagowaniu ustrojów totalitarnych czy też dyskryminacji ze względu na wiek lub orientację seksualną. Na zakończenie każdego panelu odbyła się dyskusja z udziałem publiczności, zaproszonych gości oraz prelegentów.
Drugi dzień konferencji przeznaczony był na wystąpienia ekspertów z dziedzin związanych z tematem przewodnim konferencji. W pierwszym panelu poruszono zagadnienie mowy nienawiści. Jakub Kościółek, reprezentujący Stowarzyszenie INTERKULTURALNI PL przedstawił wyniki badań dotyczących tzw. hate speech oraz przygotowane przez Stowarzyszenie publikacje przeznaczone dla polityków oraz dziennikarzy poruszające zagadnienie języka, jakiego powinny używać te dwie grupy w debacie publicznej. Kolejne wystąpienie wygłosił dr hab. Michał Rusinek z Katedry Teorii Literatury UJ, Prezes Fundacji Wisławy Szymborskiej, w którym omówił specyficzne cechy języka używanego w mowie nienawiści. Następnie, Jan Dąbkowski, koordynator Kampanii Rady Europy „Bez nienawiści" w Polsce przedstawił działania podejmowane przez Koalicję Przeciw Mowie Nienawiści, obejmujące m.in. szeroką aktywność w Internecie oraz podejmowane akcje edukacyjne, np. promocję podręcznika Rady Europy pt. Zakładki. Przeciwdziałanie mowie nienawiści w sieci poprzez edukację o prawach człowieka.
Drugi panel rozpoczęło wystąpienie dra Macieja Dudy z Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, który przedstawił autorski raport z badań aktowych dotyczących sprawców przestępstw z nienawiści i ich ofiar na obszarze Polski północno-wschodniej. Następnie, dr Tomasz Rajtar, przedstawiciel Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie zaprezentował zagadnienia związane z psychologicznymi aspektami cyberprzemocy – cechy oraz relacje łączące sprawców i ofiary, środki oraz sposoby wykorzystywane przez osoby dopuszczające się cyberprzemocy itp.
W trzecim panelu poruszono praktyczne aspekty przestępczości motywowanej nienawiścią. Jako pierwsza wystąpiła Katarzyna Jurzak-Mączka, Pełnomocnik Rektora UJ ds. bezpieczeństwa studentów i doktorantów, która przedstawiła działania podejmowane przez Pełnomocnika związane z zapobieganiem przejawom dyskryminacji na Uniwersytecie oraz szczególną rolę, jaką spełnia na uczelni pełniona przez nią funkcja. Ostatnie wystąpienie wygłosił Paweł Zaborski, reprezentant Straży Miejskiej w Krakowie, który poruszył kwestię roli Straży Miejskiej w ujawnianiu wykroczeń i przestępstw motywowanych nienawiścią, odnosząc się m.in. do problematyki graffiti zawierającego bardzo często elementy mowy nienawiści. Każde wystąpienie w poszczególnych panelach zakończone było dyskusją z udziałem publiczności, zaproszonych gości oraz prelegentów.
Nad przebiegiem konferencji oraz jej poziomem merytorycznym czuwali Kierownik Katedry Kryminologii UJ, prof. dr hab. Krzysztof Krajewski oraz Opiekun Koła Naukowego Kryminologii TBSP UJ, dr hab. Wojciech Dadak, który w krótkim wystąpieniu końcowym podsumował najważniejsze zagadnienia poruszone przez uczestników w trakcie wydarzenia.
Organizatorzy planują wydanie publikacji pokonferencyjnej, w której znajdą się artykuły naukowe napisane przez prelegentów oraz ekspertów uczestniczących w wydarzeniu.
Opracował Michał Powszedniak
